Bazı canlılar yaşamlarını sürdürürken sesin
yansıma özelliğinden yararlanır. Örneğin yarasalar, karanlıkta yollarını
bulmak ve avlarının yerini belirlemek için çıkardıkları seslerden yararlanır.
Yarasaların çıkardıkları sesler yayılırken karşılaştığı nesnelere çarpar ve
geri yansır. Yarasalar böylece geniş kulakları sayesinde yansıyan ses
dalgalarını toplar, yollarını bulur ve avlarının yerini tespit eder.
Yunuslar da birbirleriyle çıkardıkları seslerle
haberleşir. Bir nesneye çarpan ses dalgalarının yansıma özelliğinden
yararlanarak avlarının yerini belirler.
Bazı
durumlarda sesinizi bir süre sonra tekrar işitmiş olabilirsiniz. Örneğin uzun
ve boş bir koridorda yürürken ayak seslerinizi iki kez işitebilirsiniz. Ses
dalgalarının sert bir yüzeye çarpıp yansıması sonucu sesin yeniden işitilmesine
yankı denir.
Bir sesin yankısının oluşabilmesi için ses kaynağı ile engel arasında en az 17
metrelik mesafenin olması gerekir. Ses kaynağı ile engel arasındaki uzaklık
daha az olursa kaynakta oluşan ses ve yansıyan ses birbirinden ayırt edilemez
ve yankı oluşmaz. Yankı oluşabilecek yerler genellikle sert yapıda olan büyük
duvarlar ve derin vadilerdir.
Çocuk,
bir ağacın gövdesine bağladığı ve hafifçe gerdiği ipin boşta kalan ucunu bir
eliyle tutup aniden aşağı doğru çekmiştir. Bunun sonucunda da ipte yukarı
doğru bir tümsek oluşmuş ve ağaca doğru ilerlemiştir.
Ağaca ulaşıncaya kadar ilerleyen tümsek, ağaca
çarptığında aşağı doğru dönmüş ve bir çukur oluşturup geriye yani çocuğa doğru
gelmiştir.
İpte
oluşan tümseği ses dalgasına benzeterek bu durumun sesin yansımasıyla ilişkisini
yorumlayınız.
Bilim insanları sesin
yansıma özelliğini kullanıp sonar, ultrason ve radar gibi cihazları icat
etmişlerdir.
Sonar, ses dalgalarını kullanarak suyun derinliğini ve içindeki
cisimlerin yerini ölçmeye yarayan bir alettir. Sonar teknolojisiyle balıkçılar
balık sürülerinin yerini kolayca bulabilmektedir. Sonar, deniz tabanının
haritasının çıkarılmasında da kullanılmaktadır.
Radar, hareketli nesnelerin görüntülerini ve uzaklıklarını
belirleyen bir cihazdır. Bu cihazla uçaklar güvenli iniş kalkış yapmakta,
trafik polisleri araçların süratlerini kolaylıkla tespit etmektedirler.
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder