Bovling oyununda top labutlara çarptığında
labutlar devrilir. Labutlara çarpması için topa kuvvet uygulanır. Uygulanan
kuvvet topu harekete geçirir. Kuvvetin topun hareketine etkisini
açıklayabilmek ve kuvveti gösterebilmek için kuvvetin özelliklerinin bilinmesi
gerekir. Acaba kuvvetin özellikleri nelerdir?
Yandaki fotoğrafta kürek
çeken sporcular görülmektedir. Sporcuların küreklere uyguladıkları kuvvetler
kayığın suda hareketini sağlar. Durmakta olan bir cismi harekete geçiren,
hareket hâlindeki cismi durdurabilen; cismin hızını, yönünü ve şeklini
değiştirebilen etkiye kuvvet dendiğini hatırlayınız. Kuvveti göremezsiniz
ancak kuvvetin etkilerini gözlemleyebilirsiniz.
Cisimlere kuvvet uygulandığında uygulanan
kuvvetin büyüklüğünü bilmek, sebep olabileceği etkileri bilmede kolaylık
sağlar. Kuvvetin büyüklüğünün dinamometre ile ölçüldüğünü ve biriminin nevvton
(N) olduğunu biliyorsunuz. Bilim insanları bir cisme uygulanan kuvveti
göstermek için kuvvetin özelliklerini belirtirler. Kuvvetin özelliklerinden
biri, kuvvetin büyüklüğüdür. Ancak kuvvetin büyüklüğünü bilmek tek başına
kuvveti göstermek için yeterli değildir. Ayrıca kuvvetin bir cisme hangi
doğrultuda ve yönde etki ettiğinin de bilinmesi gerekir. Örneğin yanda görülen
dinamometrenin ucuna asılı cisim, dinamometreye aşağı yönde
bir kuvvet uygulamaktadır. Bu kuvvetin
büyüklüğü 10 N, doğrultusu ise yukarı-aşağıdır. Büyüklük, doğrultu ve yön kuvvetin
özellikleridir. Kuvvet kısaca F harfi ile sembolize edilir.
Yanda
görülen resimde çocuk sandığı iterek hareket ettirmektedir. Sandığa etki eden
kuvvet, yönlendirilmiş doğru parçası (------------------------------------------------------ ►)
yani ok çizile
rek
gösterilebilir. Çünkü kuvvet sandığa bir doğru boyunca etki eder. Sandık
örneğinde olduğu gibi kuvvetin varlıklara etkisi her zaman bir doğru bo-
yuncadır. Kuvvet olarak gösterilen yönlendirilmiş doğru parçasını üzerinde
taşıyan doğru, kuvvetin doğrultusunu; doğru parçasının ucuna konulan ok ise
kuvvetin yönünü temsil eder.
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder